وظیفه اصلی مدیران در یک سازمان، سازماندهی منابع و نظارت بر آنها به منظور دستیابی به اهداف سازمان است. با افزایش حجم کاری و تنوع در فعالیت‌های روزانه سازمان‌ها، مدیریت کلیه فعالیت‌ها توسط یک فرد غیرممکن شده است. به همین دلیل، عنوان شغلی مدیریت در سازمان‌ها به گونه‌ای است که بسیاری از مواقع نیاز به تعداد زیادی مدیر دارد. این مدیران به صورت مشترک و با سلسله مراتب معینی در سازمان فعالیت می‌کنند. در این مقاله، به بررسی سطوح سازمانی می‌پردازیم و همچنین در مورد سطوح مختلف مدیریت در سازمان، نقش وظیفه آنها و مهارت‌های لازم برای مدیران در هر یک از این سطوح توضیح می‌دهیم.
تعریف سطوح مدیریتی
سطوح مدیریتی معمولاً شامل مدیریت ارشد، مدیریت میانی و مدیریت عملیاتی می‌شوند. این سطوح نشان‌دهنده تقسیم درجات اختیار و مسئولیت‌ها در یک سازمان یا شرکت هستند. وظایف و موقعیت‌های مختلف مدیریتی از طریق این سطوح مشخص می‌شوند، از جمله این که به کدام سطح گزارش می‌دهند و از چه سطحی گزارش می‌پذیرند. هر سطح مدیریتی تمرکز خود را بر جنبه‌های مختلف رشد، موفقیت و رضایت کارکنان یک سازمان دارد.
انواع سطوح مدیریتی سازمان به همراه وظایف و ویژگی ها
به طور کلی همانطور که در تعریف سطوح مدیریتی بیان شد، مدیریت سطح‌های مختلفی دارد که هر یک از این مدیران سطوح مختلفی دارند. انواع سطوح مدیریت سازمان به همراه وظایف و ویژگی های آنها را در ادامه برایتان آورده‌ایم:
مدیران ارشد (Top-level)
مدیران ارشد یا اجرایی مسئولیت نظارت بر هدایت کل شرکت را بر عهده دارند. آنها بررسی می‌کنند که آیا شرکت به اهداف بلندمدت خود دست یافته و با سرعت ثابت در حال رشد است یا خیر. مدیران در سطح ارشد، معمولا اهدافشان توسعه و موفقیت شرکت و همچنین سودآوری و شهرت سازمان است.
مدیران ارشد، همانگونه که از نامشان پیداست، بالاترین سطح مسئولیت، اختیارات و کنترل را در شرکت دارا هستند. اما با این وجود اغلب در مواقع مختلف به پیشنهادات دیگران گوش می‌دهند یا به دغدغه‌ها و ایده‌های کارمندان توجه می‌کنند. وظایف اصلی مدیران ارشد شامل توسعه برنامه‌های تجاری، تعیین اهداف و حفظ ارتباطات با شرکای تجاری خارج از سازمان است.
نقش‌های مختلفی برای مدیران ارشد وجود دارد، اما تمامی آنها موقعیت‌های بسیار حیاتی را ایفا می‌کنند که به هدایت و راهنمایی تمامی کارکنان دیگر در سازمان کمک می‌کنند. برخی از نقش‌های مدیران ارشد به شرح زیر است:
- مدیر عامل یا CEO
- مدیر ارشد عملیات یا COO
- مدیر ارشد مالی یا CFO
- رئیس و معاون رئیس
- هیئت مدیره
وظایف مدیران ارشد
به طور کلی مدیران ارشد، وظایف مختلفی را در سازمان اجرا می‌کنند که برخی از این وظایف عبارتند از:
- ارزیابی و بررسی وضعیت فعلی و آینده شرکت و راهکارهایی جهت بهبود و اصلاحات متناسب با وضعیت موجود
- هدف‌گذاری و تدوین استراتژی مناسب برای سازمان
- ایجاد یک محیط کاری سالم و پویا در سازمان یا شرکت
- نظارت برعملکرد مالی
- رهبری سازمان، مدیران میانی و کارکنان
- تلاش برای تامین منافع ذی‌نفعان شرکت
- افزایش و بهبود بهره‌وری سازمان
- بررسی رقبا و تدوین یک استراتژی برای رسیدن به موفقیت و مقابله با رقبا
- مدیریت و تدوین یک فرهنگ سازمانی فوق‌العاده عالی
- نظارت و بررسی عملکرد مدیران میانی
مهارت‌های مدیران ارشد عمدتا به دو دسته اصلی مهارت‌های ادراکی و مهارت‌های انسانی تقسیم می‌شوند. مهارت‌های ادراکی به توانایی آنها برای تحلیل وضعیت سازمان، پیش‌بینی چالش‌ها و اتخاذ تصمیمات مؤثر در این زمینه اشاره دارد. از سوی دیگر، مهارت‌های انسانی به ویژگی‌ها و خصوصیاتی اشاره دارد که در اجرای بهتر این نقش‌ها تأثیرگذار است.
شما به عنوان یک مدیر برای تبدیل شدن به مدیر ارشد می‌توانید با شرکت در دوره‌های مدیریتی، مهارت‌های ادراکی و انسانی خود را ارتقا دهید. بنابراین این مهارت‌ها برای مدیران ارشد قابل یادگیری خواهد بود.
مدیران میانی (Mid-level)
مدیران میانی، برنامه‌های مدیریت ارشد را به عمل می‌آورند و همزمان مسئول هدایت مدیران میانی و سایر کارکنان هستند. در این سطوح مدیریتی، این مدیران به عنوان ارتباط‌گر بین سطح اجرایی و هر فرد دیگر در سازمان عمل می‌کنند و اغلب اطلاعات و دستورالعمل‌هایی را از مدیران ارشد دریافت کرده و برای بحث یا آموزش به کارکنان ارائه می‌دهند.
هدف مدیران میانی این است که بخش‌های مختلف یک شرکت را اداره کنند و اطمینان حاصل نمایند که کارکنان در هر بخش، به دقت اهداف کلی خود را درک کرده و برای رسیدن به آنها تلاش می‌کنند. وظایف معمول این مدیران شامل اجرای برنامه‌های مدیریت سطح ارشد، راهنمایی مدیران میانی و تکمیل ارزیابی عملکرد گروه می‌شود.
بیشتر مدیران میانی با بخش‌های خاصی از یک شرکت همکاری می‌کنند تا به بخش خود کمک کنند که استانداردهای شرکت را رعایت نمایند. برخی از نقش‌های مدیران میانی در یک سازمان عبارت است از:
- مدیر کل
- مدیر شعب
- مدیر بخش
- مدیر منطقه
- مدیر کارخانه
وظایف مدیران میانی
مدیران میانی در سطح مدیریتی خود نیز دارای وظایف مختلفی هستند. مدیران میانی در سازمان نقش مهمی را ایفا می‌کنند. برخی از وظایف مدیران میانی عبارت است از:
- بررسی کامل و اطمینان از انجام درست و اصولی فعالیت‌های روزانه سازمان
- آموزش کارکنان جدید
- نظارت بر عملکرد مدیران عملیاتی یا اجرایی
- تدوین دستورالعمل‌ها و اجرای برنامه‌های کلان سازمان
- نظارت و بررسی بر کیفیت خروجی کار مدیران اجرایی
- بازخورد از مدیران ارشد
- تهیه گزارش عملکرد کارکنان
مدیران عملیاتی
مدیران عملیاتی به مدیران میانی گزارش می‌دهند و از کوچک‌ترین بخش‌های یک شرکت، مانند شعبه‌ها یا گروه‌های خاصی از کارکنان، حمایت می‌کنند. این مدیران دستورالعمل‌های ارائه شده توسط مدیران میانی را تفسیر کرده و در هدایت موفقیت‌آمیز تیم‌ها و رشد شرکت مشارکت دارند.
همچنین، مدیران عملیاتی به دغدغه‌های کارکنان گوش می‌دهند و مسائل را با مدیریت میانی به اشتراک می‌گذارند، که ممکن است این مسائل به سطوح مدیریت ارشد منتقل شوند. مدیران عملیاتی وظایف مختلفی نظیر واگذاری وظایف به کارکنان خود، حفظ کیفیت تولید و نظارت بر فعالیت روزانه را در یک سازمان عهده‌دار هستند.
نقش‌های مدیران عملیاتی عمدتاً شامل تعامل مستقیم با کارکنان به منظور کمک به انجام موفقیت‌آمیز وظایف و ایجاد محیط کاری متعهد به پیروی از دستورالعمل‌های مدیریت بالاتر است.
برخی از عناوین شغلی یا نقش‌های مدیران عملیاتی عبارت است از:
- سرپرست
- مدیر بخش
- رهبری تیم
- سرکارگر
- مدیر هماهنگی
- هماهنگ‌کننده
وظایف مدیران عملیاتی
مدیران عملیاتی وظایف مختلفی را در سازمان دارند. برخی از وظایف مدیران عملیاتی به شرح زیر است:
- ارزیابی و نظارت بر فعالیت‌های سایر مدیران تحت حمایت خود
- ایجاد هماهنگی میان کارکنان و برنامه‌های عملیاتی سازمان
- نظارت بر کیفیت نهایی خدمات یا محصولات تولیدی
- کمک در تدوین برنامه‌های عملیاتی و حمایت سازمان برای پیشبرد اهداف
- یک رابط میان دریافت بازخورد مدیران بالادست و کارکنان
نحوه سازماندهی سطوح سازماندهی
برای تشخیص سطوح مدیریتی مورد نیاز در ساختار سازمانی، بهتر است از نمودار درختی استفاده کنید. در این نمودار، تمام کارکنان به‌طور غیرمستقیم توسط یک مدیر عملیاتی یا میانی به مدیرعامل متصل می‌شوند. هر کارمند به یک مدیر مستقیم وصل شده و هر مدیر زیرمجموعه‌ای را تحت نظارت خود دارد. استفاده از این نمودار می‌تواند نشان دهد که آیا سازمان به مدیران بیشتری نیاز دارد یا آیا مدیرانی وجود دارند که زیرمجموعه‌ای تحت نظارت آنها نیست.تشخیص این‌که در سازمان به یک مدیر میانی یا مدیر عملیاتی نیاز دارید، گاهاً چالش‌برانگیز است. با بررسی وظایف هر سطح مدیریت، می‌توانید نیازهای سازمان را بهتر درک کنید.
سخن پایانی
در کل، سازمان‌ها سه سطح مدیریتی را شامل مدیریت ارشد، میانی و عملیاتی تعریف می‌کنند. این سطوح مدیریتی وظایف و اختیارات کارکنان را در هر سطحی مشخص می‌کنند، به چه فردی باید گزارش بدهند و از کدام فرد گزارش دریافت کنند.دوره مدیر عامل حرفه پلاس مباحث تئوری های مدیریت و سازمان و رهبری و کوچینگ را در بیش از 37 ساعت آموزش آنلاین و بیش از 82 ساعت کارگاه آنلاین بدون پیشنیاز و با قابلیت دسترسی در هر مکان و زمان همراه با پشتیبانی 24 ساعته ارائه برای شما فراهم کرده است.