تحقیقات بازار (Market Research) یا مطالعه بازار چیست

تحقیقات بازار چیست؟

پاسخ‌گویی به این پرسش مستلزم تشریح مسائل مختلفی است. تحقیقات بازار (Market Research) مطالعاتی سازمان‌یافته است که به گردآوری اطلاعات مربوط به بازارهای هدف و شناسایی مشتریان احتمالی کمک می‌کند.

در دنیای رقابتی امروز، انجام این قبیل مطالعات به شکل قابل توجهی در مواجهه با خطرات و ریسک‌های موجود موثر بوده و فرآیندهایی نظیر بازاریابی را بهبود می‌بخشد. در این مطلب، قصد داریم شما را با مفهوم مطالعه بازار و هدف تحقیقات بازار آشنا کنیم.

تحقیقات بازار (Market Research) چیست؟

پیش از هر چیز، لازم است به سوال تحقیقات بازار چیست پاسخ گوییم. تحقیقات بازار (market Research) عبارت از مطالعاتی گسترده و سازمان‌یافته است که با هدف گردآوری اطلاعات و شناسایی مشتریان بالقوه و بازارهای هدف انجام می‌گیرد. مطالعات بازار یکی از مهم‌ترین استراتژی‌های کنونی برای غلبه بر بازارهای رقابتی به حساب می‌آید. به علاوه، انجام این تحقیقات در تجزیه و تحلیل و شناسایی نیازهای بازار، ابعاد آن و آشنایی با رقیبان تاثیرگذار بوده و از طریق استفاده از پتانسیل گروه‌های متمرکز، قوم‌نگاری و نظرسنجی از مشتریان و همچنین، ارزیابی داده‌های ثانویه امکان‌پذیر است. به عبارت دیگر، تحقیقات بازار را می‌توان مطالعاتی اجتماعی دانست که گردآوری و تفسیر سیستماتیک اطلاعات مربوط به افراد یا سازمان‌ها را با استفاده از روش‌های آماری و تحلیلی علوم اجتماعی-کاربردی امکان‌پذیر کرده و به کسب بینش گسترده‌تر یا پشتیبانی از تصمیم‌گیری مخاطبان کمک می‌کند.

دوره مدیریت بازاریابی حرفه پلاس

تحقیقات بازاریابی(Market Research)چیست؟

آشنایی با مفهوم مطالعات بازار و پاسخ‌گویی به پرسش‌هایی نظیر تحقیقات بازار چیست، مستلزم آشنایی با مفاهیمی نظیر تحقیقات بازاریابی است. تحقیقات بازاریابی عبارت از جمع‌آوری، ثبت و تجزیه و تحلیل سیستماتیک داده‌های مربوط به بازاریابی محصولات و خدمات است. هدف از انجام این کار، شناسایی و ارزیابی چگونگی تاثیر عناصر بازاریابی بر رفتار مشتری است. مطالعات بازاریابی به دو گروه عمده طبقه‌بندی می‌شود:

• تحقیقات بازاریابی مصرف‌کننده (B2C)
• تحقیقات بازاریابی تجارت به تجارت (B2B)

  تحقیقات بازاریابی ممکن است در حوزه‌های مختلفی نظیر تبلیغات، کانال‌های فروش، رقیبان بازار و بسیاری موارد دیگر انجام گیرد. انجام این قبیل مطالعات دستیابی به درک لازم برای بهره‌گیری از روش‌های تبلیغاتی متنوع و موثرترین کانال‌های فروش را امکان‌پذیر کرده و بستر لازم برای رقابتی سالم را در اختیار کسب‌وکارها قرار می‌دهد. 

• تحقیقات بازاریابی حوزه گسترده‌ای است که تنها بخشی از آن به مطالعه بازار اختصاص دارد.
• تحقیقات بازاریابی با هدف توسعه و بهبود روند بازاریابی صورت می‌گیرد. این در حالی است که هدف تحقیقات بازار، شناسایی و معرفی مشتریان بالقوه است.
• مطالعه بازار بر درک رفتارهای مشتریان هدف تمرکز دارد. اما تحقیقات بازاریابی در یافتن روش‌های موثرتر و کارآمدتر به منظور پیشی گرفتن از رقیبان مبتنی است.
• مطالعه بازار را می‌توان فرآیندی کمی دانست. این در حالی است که تحقیقات بازاریابی یک فرآیند کیفی است.
• مطالعه بازار بر مشتریان بالقوه و ویژه هر یک از خدمات و محصولات تمرکز دارد. با این حال، تحقیقات بازاریابی بر موضوعاتی عمومی‌تر و کلی‌تر متمرکز است.

چرا انجام تحقیقات بازار مهم و ضروری است؟

اکنون که دریافتید، تحقیقات بازار چیست، لازم است با دلایل ضرورت آن نیز آشنایی یابید. تحقیقات بازار به شکل قابل توجهی در بهبود استراتژی بازاریابی موثر بوده و به صاحبان مشاغل کمک می‌کند بینش و اطلاعات کلیدی خود را در زمینه کسب‌وکار خویش گسترش دهند. این امر در درک عمیق‌تر رفتارهای مشتری و رقیبان تاثیرگذار است. مطالعه بازار به شناسایی مشتریان واقعی و بالقوه کمک کرده و در عین حال، آشنایی با گروه‌هایی را ممکن می‌کند که محصولات یا خدمات ارائه شده توسط شما را دریافت نمی‌کنند. این امر در آگاهی از انگیزه‌های هر دو گروه و درک فرصت‌های جدید موثر بوده و به شما کمک می‌کند، پیشنهادهای خود را براساس پویایی بازار و رفتارهای مشتری تغییر داده و در مسیر ارتقاء رضایت و وفاداری مشتریان خود گام بردارید. مجموع عوامل یاد شده در افزایش نرخ فروش و بهبود روند سودآوری تاثیرگذار خواهد بود.

هدف تحقیقات بازار چیست؟

پس از پاسخ‌گویی به پرسش‌هایی نظیر تحقیقات بازار چیست، نوبت به بررسی اهداف آن می‌رسد. هدف تحقیقات بازار را می‌توان به قرار زیر برشمرد:

شناسایی فرصت‌ها

مطالعه بازار در تعیین مشتریان هدف، شناسایی کانال‌های بازاریابی و تشخیص ترجیحات مخاطبان تاثیرگذار بوده و فرصت‌های جدید را به سادگی برای صاحبان مشاغل آشکار می‌کند.

کاهش ریسک

 براساس مطالعات، چیزی در حدود نیمی از مشاغل حداکثر تا 5 سال می‌توانند به حیات خود ادامه دهند. دوام کسب‌وکار مستلزم ثبات فروش و حفظ مشتری است. این امر تنها از طرق ارائه پاسخ مناسب به پرسش‌هایی نظیر تحقیقات بازار چیست و به‌کارگیری این قبیل مطالعات امکان‌پذیر است. در اصل، تحقیقات بازار را می‌توان راهی برای برقراری ارتباط با مشتریان فعلی و بالقوه دانست. ارائه نمونه محصولات و طرح‌های جدید پیش از روانه کردن آن‌ها به بازار، بررسی دلایل از دست رفتن مشتری، شناسایی مشکلات و یافتن راهکارهای مناسب برای برطرف کردن آن‌ها از جمله مواردی هستند که دستیابی به اهداف یاد شده را ممکن می‌کنند.

بهینه‌سازی بازاریابی

کمبود بودجه از اصلی‌ترین مشکلات کسب‌وکارهای کوچک به حساب می‌آید. این امر از مهم‌ترین دلایلی است که بهینه‌سازی بازاریابی و بهبود روند صرف هزینه‌های آن را ضرورت می‌بخشد.

پیشی گرفتن از رقیبان

آشنایی با مشتریان هدف از جمله اقداماتی است که به بالا بردن آمار فروش و پیشی گرفتن از رقیبان کمک می‌کند. این امر از طریق شناسایی مشتریان ناراضی و دلایل نارضایتی آن‌‌ها، پیدا کردن بخش‌های بکر بازار و تعیین نیازهای آتی مشتریان امکان‌پذیر خواهد بود.

هدف‌گذاری دقیق

تحقیقات بازار در افزایش دقت هدف‌گذاری مشاغل تاثیرگذار است. این امر به شکل قابل توجهی به افزایش نرخ فروش و جذب مخاطبان جدید کمک می‌کند.

تسهیل و بهبود روند تصمیم‌گیری

کلیه اطلاعات گردآوری شده در فرآیند تحقیقات بازار در شناسایی بسترهای مناسب برای صرف هزینه بازاریابی، تشخیص نیازهای مشتری، آشنایی با فرصت‌ها و قیمت‌گذاری تاثیرگذار است. مجموع عوامل یاد شده تسهیل و بهبود روند تصمیم‌گیری را امکان‌پذیر می‌کند.

فاکتورهای مورد بررسی در تحقیقات بازار

در ادامه بررسی و پاسخ‌گویی به پرسش تحقیقات بازار چیست، لازم است فاکتورهای مورد بررسی در آن نیز به دقت معرفی شوند. فاکتورهای مورد بررسی در تحقیقات بازار را به اختصار می‌توان چنین برشمرد:

شناسایی تازه‌ترین روندهای بازار

با توجه به افزایش چشمگیر تغییر و تحولات بازار، تغییر مداوم خواسته‌ها و نیازهای مشتریان و دگرگونی مستمر الگوهای رفتاری و ترندهای کسب‌وکار، شناسایی تازه‌ترین روندهای بازار را می‌توان از اصلی‌ترین فاکتورهای مورد بررسی در تحقیقات بازار به حساب آورد.

تقسیم‌بندی بازار

ارائه و به‌کارگیری بهترین و موثرترین روش‌های بازاریابی نیازمند شناسایی بازار و تقسیم‌بندی آن براساس مواردی نظیر ویژگی‌های مشتریان بر مبنای اصول جمعیت‌شناختی، موقعیت جغرافیایی و بسیاری موارد دیگر است.

شناسایی استراتژی‌ها و رفتارهای رقیبان

شناسایی استراتژی‌ها و رفتارهای رقیبان از مهم‌ترین مواردی است که به تعیین رویکرد مناسب و بهبود تصمیم‌گیری کمک می‌کند.

تجزیه و تحلیل SWOT

تجزیه و تحلیل SWOT از مهم‌ترین روش‌هایی است که به شناسایی فرصت‌ها، نقاط ضعف و قدرت و همچنین، آشنایی با خطرات احتمالی کسب‌وکار کمک می‌کند. مجموع موارد یاد شده در تعیین استراتژی مناسب و پیشبرد اهداف تجاری تاثیرگذار است.

انواع روش های مورد استفاده در Market research

در این بخش، تلاش خواهیم کرد به شما نشان دهیم، انواع روش‌های مورد استفاده در تحقیقات بازار چیست؟ رایج‌ترین انواع روش‌های مورد استفاده در Market research عبارتند از:

نظرسنجی

نظرسنجی نوعی مطالعه کیفی است که از طریق طرح پرسش‌های کوتاه یا سوالات باز انجام شده و می‌تواند به صورت حضوری یا به‌وسیله ایمیل برای مخاطبان ارسال شود. این تکنیک یکی از رایج‌ترین روش‌های مطالعه بازار به حساب می‌آید. در این میان، نظرسنجی‌های آنلاین به واسطه سرعت گردآوری اطلاعات، ساده بودن و ارزان بودن از محبوبیت بیش‌تری برخوردارند.

مصاحبه

انجام مصاحبه و گفت‌وگوی رو در رو با مشتریان هدف به شکل قابل توجهی در درک نیازها و خواسته‌های آن‌ها موثر بوده و به برقراری ارتباط صمیمانه با آن‌ها کمک می‌کند.

تمرکز بر گروه‌های خاص

تمرکز بر گروه‌های خاص از دیگر روش‌های مورد استفاده در Market Research به حساب می‌آید. با این حال، اجرا و پیاده‌سازی این روش به تخصص و تجربه کافی نیاز دارد. در غیر این صورت، بروز خطاهایی نظیر تعصب و تعدیل می‌توانند نتایج احتمالی مطالعه را تغییر داده و تحقیقات را از مسیر اصلی خود منحرف کنند.

مشاهدات

مشاهده رفتارهای مشتریان به شکل قابل توجهی در تعیین نقاط ضعف و قوت برند تاثیرگذار بوده و در تعیین استراتژی‌های آتی موثر خواهد بود. توجه داشته باشید، هر یک از گزینه‌های یاد شده می‌توانند به تنهایی یا در ترکیب با سایر روش‌های تحقیقات بازار مورد استفاده قرار بگیرند.

چگونه تحقیقات بازار انجام دهیم؟

پس از بررسی مفاهیمی نظیر تحقیقات بازار چیست و اهداف و روش‌های مورد استفاده در آن، لازم است نحوه انجام این کار را نیز ارزیابی کنید. اجرا و پیاده‌سازی مطالعه بازار مستلزم صرف زمان و انجام تحقیقات بسیار زیادی است. بنابراین، اگر از خود می‌پرسید، نحوه انجام تحقیقات بازار چیست؟ پیشنهاد می‌کنیم، ادامه این مطلب را مطالعه کرده و مراحل زیر را در نظر داشته باشید:

تعیین هدف

همان طور که پیش‌تر گفته شد، تحقیقات بازار با اهداف متنوعی انجام می‌گیرد. از آن جمله می‌توان به ارزیابی و کاهش ریسک، تقلیل مشکلات یا شناسایی فرصت‌ها اشاره کرد. تعیین هدف از مهم‌ترین عواملی است که انجام مطالعات بازار را ثمربخش کرده و گردآوری اطلاعات مفید را امکان‌پذیر می‌کند.

شناسایی رویکرد و وضعیت فعلی حوزه تحت فعالیت

انجام این کار در ترسیم چشم‌اندازهای پیش رو و تعیین مسیر حرکت برای دستیابی به اهداف احتمالی تاثیرگذار خواهد بود.

تعیین مخاطبان و مشتریان هدف

واقعیت این است که هیچ خدمات یا محصولی نمی‌تواند برای همه طیف‌ها و گروه‌ها مناسب باشد. بنابراین، تعیین مخاطبان و مشتریان هدف روند دسترسی به آن‌ها را ساده‌تر کرده و تکلیف کسب‌وکار را روشن‌تر می‌کند. برای این منظور، لازم است مخاطبان خود را براساس پارامترهایی نظیر سن، درآمد، جنسیت، موقعیت جغرافیایی، سطح تحصیلات و مواردی از این قبیل دسته‌بندی کنید.

مقایسه عملکرد خود با رقیبان

مقایسه عملکرد کسب‌وکار خود با رقیبان به شما کمک خواهد کرد رفتار آن‌ها را ارزیابی کرده و موقعیت خود را در بازارهای رقابتی امروزی تعیین کنید. بنابراین، اگز هنوز هم از خود می‌پرسید، تحقیقات بازار چیست و چه فوایدی دارد؟ باید گفت، این امر در شناسایی نقاط ضعف و قوت شما نیز تاثیرگذار بوده و عملکردهای آتی و استراتژی‌های بازاریابی شما را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد.

گردآوری اطلاعات تکمیلی

گردآوری اطلاعات تکمیلی به شکل قابل توجهی در پیشبرد اهداف و تعیین گام‌های بعدی تاثیرگذار خواهد بود. در دنیای امروز، جمع‌آوری داده‌ها و استفاده بهینه از آن‌ها از مهم‌ترین عوامل موثر در دستیابی به موفقیت به حساب می‌آید.

تجزیه و تحلیل یافته‌ها

بی‌تردید، انجام تحقیقات به تنهایی نمی‌تواند در شکل‌گیری استراتژی‌های آتی موثر باشد. در اصل، این تجزیه و تحلیل یافته‌ها است که به شما کمک می‌کند جایگاه فعلی و مسیر حرکت خود را مشخص کنید. در عین حال، انجام این کار در شناسایی ابعاد حوزه فعالیت، ارزیابی نرخ رشد، آشنایی با ترندهای بازار، تعیین روند قیمت‌گذاری و ارائه تخفیف و مواردی از این قبیل تاثیرگذار خواهد بود.

بهره‌گیری از نتایج به صورت اقدامات عملی

انجام تحقیقات بازار به صرف زمان و تلاش قابل توجهی نیازمند است. بنابراین، بهره‌گیری از نتایج این مطالعات تنها راهی است که از اتلاف منابع صرف شده جلوگیری خواهد کرد. برای این منظور، کافی است از اطلاعات حاصله برای بهبود وضعیت کسب‌وکار خود استفاده کنید.

مراحل انجام تحقیقات بازار

حالا زمان آن است که به پرسش‌هایی نظیر مراحل انجام تحقیقات بازار چیست، پاسخ گوییم. مراحل انجام تحقیقات بازار عبارتند از:

شناسایی و طرح مسئله

تحقیقات بازار با شناسایی و طرح مسئله‌ای آغاز می‌شود که برای کسب‌وکار مربوطه از اهمیت بیش‌تری برخوردار است. انجام این کار احتمالا در همان ابتدای امر امکان‌پذیر نخواهد بود؛ زیرا در اغلب مواقع تنها علائم و نتایج وجود برخی مشکلات مشخص بوده و خود مسئله قابل تشخیص نیست.

تعیین و تبیین اهداف تحقیقات

تعیین و تبیین اهداف تحقیقات به اطمینان از تاثیرگذاری روند مطالعات کمک می‌کند. این امر از طریق مقایسه نتایج به‌دست آمده و میزان موفقیت در دستیابی به اهداف تعیین شده امکان‌پذیر است. 

طراحی مطالعه تحقیقاتی

پس از تعریف مسئله و تصمیم‌گیری در مورد اهداف، طراحی روند و نحوه مطالعه تحقیقاتی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. انجام این کار به تعیین روش گردآوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل آن‌ها کمک می‌کند. در عین حال، ارائه طرحی کارآمد در اطمینان از مطابقت تحقیقات بازار با اهداف کسب‌وکار تاثیرگذار است.

ارائه نمونه

انجام این کار از طریق ارائه تعداد محدودی از محصولات جدید به بخش کوچکی از مشتریان هدف امکان‌پذیر است. از این طریق شما می‌توانید برداشت کلی افراد را درباره محصول خود ارزیابی کرده و پیش از روانه کردن آن به بازار، مشکلات احتمالی را برطرف کنید.

جمع‌آوری اطلاعات

استفاده از کلیه روش‌های جمع‌آوری اطلاعات در دستیابی به داده‌های مورد نظر و افزایش احتمال حل مسائل و مشکلات کسب‌وکار موثر بوده و از مهم‌ترین عوامل دستیابی به موفقیت به حساب می‌آید.

پردازش و تحلیل داده‌ها

پردازش و تحلیل داده‌ها به شناسایی مشکلات و آشنایی با روش‌های برطرف کردن آن‌ها کمک می‌کند. انجام این کار مستلزم ذخیره و طبقه‌بندی اطلاعات و استفاده از تکنیک‌های مناسب برای تحلیل داده‌ها است.

ارائه گزارش

ارائه گزارشی دقیق، فنی، قابل درک و مفید، آخرین مرحله فرآیند تحقیقات بازاریابی است. در صورت لزوم، فرد محقق می‌تواند توصیه‌ها، پیشنهادها و راهکارهای احتمالی مورد نظر خویش را در گزارش گنجانده و ارائه دهد.

در بلاگ حرفه پلاس درباره اصول بازاریابی بیشتر بخوانید

نتیجه‌گیری

در این مطلب، تلاش کردیم به پرسش «تحقیقات بازار چیست» پاسخ گفته و علاوه بر معرفی مراحل و انواع آن، هدف تحقیقات بازار را برای شما تشریح کنیم. به خاطر داشته باشید، مطالعات بازار از مهم‌ترین عواملی است که می‌تواند در غلبه بر بازارهای رقابتی موثر بوده و به شناسایی نیازهای مشتریان و کسب بینش گسترده‌تر از رفتارهای آن‌ها کمک کند.