نقش لجستیک در تجارت بین الملل

فیلم و پادکست

نقش لجستیک در تجارت بین الملل
نقش لجستیک در تجارت بین الملل

نمایش

موضوع مقاله آموزش در سایت حرفه پلاس : نقش لجستیک در تجارت بین الملل

امیر تهامی نژاد- نقش لجستیک

مدرس آموزش

جناب آقای امیرعباس تهامی نژاد

مدیرعامل شرکت کشتیرانی و حمل و نقل بین المللی پرشیان کارگو

سرفصل های نوشتار

تعریف

تاریخچه

مدیریت زنجیره تامین در لجستیک

ارکان زنجیره تامین

ارکان لجستیک

برون سپاری

نقش لجستیک در تجارت بین الملل

حرف اول در این آموزش

لجستیک وظیفه تسهیل ارتباطات را برعهده دارد. امروزه ترویج و فرهنگ سازی دانش لجستیک در کشور ما به عنوان یک لازمه توسعه اقتصادی و بنگاه ها به حساب می آید.

تعریف

حمل ونقل، به انتقال کالا، مسافر یا اطلاعات از یک مبدا مشخص به یک مقصد مشخص در یک مسیر مشخص اطلاق می گردد. لجستیک یک لغت لاتین است و واژه ای یونانی می باشد. معادل فارسی آن آماد، آماده گاری، پشتیبانی و ... است. در دیکشنری آکسفورد تعریف لجستیک شاخه ای از علم نظامی است که مرتبط با خرید، نگهداری و حمل و نقل مواد، انسان و تجهیزات در علوم نظامی است. اما به مرور این تعریف به ساماندهی و پیاده سازی فرایندهای پیچیده همراه با جزئیات تغییر پیدا کرده است. امروزه لجستیک را به عنوان مدیریت جریان کالا، اطلاعات یا هر نوع منبع دیگری نام می برند.

نقش لجستیک در تجارت بین الملل صحیح

تاریخچه

در خوص تاریخچه حمل و نقل می توان گفت با تاریخچه عمر بشریت برابری می نماید. اما درخصوص بحث حمل و نقل در زمینه تجاری می توان گفت از قرن چهارده و پانزدهم به بعد با روی کار آمدن بارنامه ها حمل و نقل از شکل سنتی خود خارج گردید و بازرگانان دیگر مجبور نبودند که برای ارسال محموله ها خودشان هم به مقصد مورد نظر بروند و به این ترتیب کار حمل حموله به اشخاص متخصص در زمینه واگذار گردید. در اواخر قرن نوزدهم برای استفاده از ظرفیت های خود در زمینه های دیگر پا را فراتر از حما ونقل نهاده و به این ترتیب زمینه را برای شرو ع و گسترش مبحث لجستیک آغاز نمودند.

تاریخچه لجستیک: لجستیک بر مبنای علوم نظامی بوده تا با ایجاد تخصص های غیر رزمی برای افرادی که در جنگ و رزم شرکت نداشتند کمک کند که سپاه و جنگ آوران چابک تر و با انرژی بیشتر در وظیفه اصلی شان که جنگ آوری بوده شرکت نمایند و گروه ثالث که همان سیستم لجستیک بوده به آن ها کمک می کند تا سرعت و بهره وری به طور تخصصی در کارهای غیر نظامی که باعث کمک به ارتش می شود، افزایش یابد.

هدف اصلی لجستیک در علوم بازرگانی، سرویس دهی و در نهایت رضایت مندی بیشتر مشتریان است، که آن را با نظارت بر امر تولید و توزیع از ابتدای فرایند تولید شروع و در نقطه ای که خدمات به دست مشتری برسد خاتمه می یابد. هزینه های لجستیکی در افزایش و کاهش قیمت تمام شده تاثیر دارد. یعنی لجستیک با ایجاد فرایندها، کاری می کند که قیمت تمام شده خدمات یا کالا کاهش پیدا کند و بیشترین سطح تاثیرگذاری را بر مشتری داشته باشد. امروزه رضایت مندی در مسائل دیگر از جمله سرعت در تحویل، تحلیل بهینه، سالم بودن و سرویس های رضایت بخش قسمتی از وظایف دیگر لجستیک است که میزان رضایت بخشی را افزایش می دهد.

مدیریت زنجیره تامین در لجستیک

دو نظریه در خصوص ارتباط زنجیره تامین و لجستیک وجود دارد: آ) لجستیک می تواند به عنوان یک بستر زنجیره تامین قلمداد شود یا به عبارتی زنجیره تامین بر روی لجستیک قرار دارد و بر این مبنا در حال حرکت است. ب) زنجیره تامین اساس و بستر کار است و سیستم و مدیریت لجستیک بر روی آن سوار شده است و حرکت سیستم براساس اجازه ای که از طرف زنجیره تامین داده می شود، صورت می پذیرد.

موضوع نقش لجستیک در تجارت بین الملل صحیح

ارکان اصلی زنجیره تامین در لجستیک

در بررسی بحث لجستیک و تاثیراتی که بر روی زنجیره تامین دارد، این تاثیرات در برخی قسمتها بر روی پنج رکن ذکر شده کم رنگ و در برخی دیگر پر رنگتر است. این تاثیرات دو گونه می باشند:

الف) رویکرد مشاوره ای

ب) رویکرد عملیاتی

1. تولید: لجستیک هر دو نقش مشاوره ای و عملیاتی را می تواند در تولید اجرا نماید. در زمینه مشاوره می توان گفت که تامین به موقع مواد اولیه و قطعات برعهده لجستیک می باشد تا سیستم تولید هیچگاه از حرکت باز نایستد. تولید، بسته بندی کالا مربوط به بخش عملیاتی لجستیک می باشد که می بایست توانایی بررسی چندین عامل برای تعیین نوع بسته بندی را داشته باشد. تعیین علامت گذاری و نوع بسته از نکات بسیار مهم در لجستیک است که باعث مدیریت هزینه می شود.

2. موجودی کالا: از دو منظر می توان به موجودی کالا نگاه کرد. اول، روش نگهداری موجودی کالا که بیشتر به جنبه های فرایند تولید، بازاریابی و فروش می پردازد. دوم، انبارداری است که با ماهیت و حساسیت کالا چگونه باید آن را نگهداری کرد که از وظایف مهم و عملیاتی لجستیک است. ایجاد صحیح سیستم های انبارداری و تخلیه و بارگیری جزء اهم وظایف لجستیک است.

3. مکان جغرافیایی: این رکن به بررسی عوامل مهم در انتخاب مکان مناسب برای شروع کسب و کار می باشد. بررسی ماهیت تولید، نزدیک بودن به خطوط ارتباطی، دوری و نزدیکی به گمرکات و ... توسط لجستیک صورت می پذیرد تا بهترین انتخاب انجام شود. کار دیگر لجستیک این است که محل کسب و کار براساس عملیات متمرکز یا براساس گسترش عملیات باشد. عملیات متمرکز نیاز به مکان متمرکز دارد. فعالیت براساس تولید گسترده نیاز به توسعه و انباردارهای زیادی دارد که روش لجستیک در این دو نوع از تولید متفاوت می باشد.

4. سیستم ترابری و حمل ونقل: تعیین روش حمل، مسیر حمل، تعیین زمان حمل، تعیین دفعات حمل را براساس اطلاعات کسب شده از بخش های مختلف سازمان جمع آوری می نماید و روش حمل مناسب را ارئه می دهد. اشتباه در انتخاب روش مناسب خسارات جبران ناپذیری را می تواند وارد نموده و شرکت ها را تا مرز ورشکستگی بکشاند. تعیین روش های حمل از چهار منظر مهم مورد بررسی می گیرند، کارایی، سرعت، کاربرد و الزامات روش.

موضوع نقش لجستیک در تجارت بین الملل

5. اطلاعات: اطلاعات جریانی است که می بایست بین تمامی ارکان دیگر زنجیر تامین وجود داشته باشد. اطلاعات به دو بخش ارایه شدنی و ارایه نشدنی تقسیم بندی می شوند. در واحدها و بخشهای مختلفی که لجستیک در آن در حرکت است یه سری از اطلاعات مفید برای سایر قسمتها می باشد که می تواند انتقال یابد. اما اگر اطلاعات بصورت نادرست انتقال یابد می تواند سیستم را از گرفتن تصمیمات درست دور نماید. در لجستیک اطلاعات تصمیم گرفته می شود که اطلاعات چگونه به واحد مربوطه انتقال یابد.

تمامی این ارکان می تواند به صورت تملکی یا برون سپاری در سازمان مورد استفاده قرار گیرد. برون سپاری جزء روشهای بسیار کاربردی و مهم می باشد و هیچ منافاتی با زنجیره تامین ندارد. حتی امروزه شرکت بزرگ و موفق دنیا رمز موفقیت خود را در استفاده از برون سپاری می دانند. الگوبرداری در استفاده از لجستیک و بومی سازی آن متناسب با شرایط و امکانات قدمی مهم در توسعه استفاده از لجستیک در کشورها می باشد زیرا که تفکرات اشتباه وجود دارد که لجستیک را خلاصه شده در حمل و نقل می بیند که این تغییر تفکر با استفاده از آشنایی صحیح با لجستیک و تعریف و مفهوم آن امکان پذیر می باشد.

ارکان لجستیک

یکی از دلایل جذابیت لجستیک برای واحدهای تولیدی و بازرگانی، وجود این سیستم در راستای بهینه سازی تولید است و این بهینه سازی باعث می شود که منابع در امر صادرات و واردات مورد استفاده بهینه قرار گیرد.

1. مدیریت فرایند حمل و نقل: مهم ترین رکن لجستیک است. در یک مدیریت صحیح و حرفه ای حمل ونقل با مشاوره لجستیک می بایست به چند نکته توجه نمود:

آ) انتخاب بهترین روش حمل انواع روش های حمل: حمل زمینی، دریایی، هوایی، حمل لوله و ... تشخیص بهترین و مناسب ترین روش حمل بستگی به ماهیت کالا دارد و گاهی ممکن است برای کالایی، انواع روش های حمل ونقل کاربردی باشد.

ب) محدودیت جغرافیایی آیا کالا باید در یک بازه زمانی فشرده تولید شود یا این زمان اهمیت چندانی ندارد؟ پاسخ به این سوال می تواند شما را در انتخاب بهترین روش حمل راهنمایی نماید. اگر زمان فشرده است می بایست از روش های حمل هوایی استفاده نمود. کوتاه نمودن مسیر حمل، دو نتیجه به دنبال دارد که هم باعث کاهش هزینه شده و از طرفی سرعت فرایند حمل افزایش می یابد. عدم فشردگی زمان تولید هم به نوعی بر روی نوع حمل و نقل موثر است. آشنایی با روش های حملی باعث مدیریت هزینه ها نیز می شود.

موضوعنقش لجستیک در تجارت بین الملل درست

کارگزارها در حمل دارای نقش بسیار مهمی می باشند و می توانند باعث ارائه خدمات حمل بهتری شوند. روش انجام کار توسط کارگزاران می تواند تاثیر بسزایی بر روی فرایند ارائه خدمات داشته باشد. زیرا ما صرفاً با یک فرایند تولیدی ماشینی سرو کار نداریم و تفکرات و ابداعات و هوشمندی انسان ها می تواند باعث تغییرات زیادی شود.

سیستم های اسنادی هم در لجستیک می توانند خودشان را نشان دهند. یکی از نقاطی که می توان در آن نمود اطلاعات و سرویس را به بهترین وجه نشان دهیم، فرایند صدور اسناد است. برای طراحی بهتر ارکان لجستیک باید اطلاعات داشت. مثلاً در حال حاضر هنوز کسانی هستند که تصور می نمایند تنها راه ارتباطی ایران و چین فقط از طریق دریا امکان پذیر است در حالی که کسانی نیز هستند که با جمع آوری داده ها و اطلاعات به بررسی مسیرهای ریلی برای ایجاد این ارتباط پرداخته اند.

در قرار دادهای حمل که قسمتی از شرایط حمل در آن مشخص می گردد بازهم نقش لجستیک غیر قابل انکار نمی باشد. زمانی که واحد بازرگانی شرکت ها بدون اطلاعات و هر گونه مشاوره لجستیکی به عقد قراردادهای حمل می نمایند عواقب جبران ناپذیر را می تواند در پی داشته باشد و نقش و اهمیت لجستیک در حمل ونقل را روشنتر می نمایدبرای جلوگیری از این اتفاقات، ICC در قالب اینکوترمز به پیش بینی ریسکها پرداخته و فرمتهای قرادادی را همراه با محدودیت و حقوقی برای هر دو طرف خریدار و فروشنده تعیین نموده است. در واقع لجستیک پیش نیازی برای عقد قراردادهای حمل می باشد.

2. مدیریت موجودی کالا(انبارداری): متصدی لجستیک به بررسی انبارها پرداخته تا بداند که چه انباری با چه سیستمی داشته باشد. لجستیک براساس نوع فعالیت شما یکی از این انبارها را به شما اختصاص می دهد و هیچ انباری را رد یا تایید نمی-نماید. خود انبار نیز می بایست دارای ساختار و امکاناتی باشد مثل امکانات توزیعی و یا امکانات کنترلی و کالای وارد شده به انبار یک مدل و ساده باشد. نیازی به انبار پیچیده با شرایط کنترلی خیلی دقیق نیست. اما اگر انباری مانند انبار آمازون که میلیون ها نوع کالا به آن وارد می شود داشته باشیم، انبار نیازمند به سیستم متفاوت برای کنترل و ورود و خروج می باشد. یا شرایط برای نگهداری کالاهای فاسد شدنی، کالاهای اشتعال زا و یا حجیم نیاز به انواع متفاوتی از انبار متناسب با نوع کالا می باشد. روش ورود و خروج کالا به انبار هم می تواند براساس خواسته های ما باشد. براساس اطلاعات بدست آمده از کالاها تصمیمات متفاوتی برای سیستم های انبارداری گرفته می شود.

3. مدیریت جابه جایی کالا( تخلیه و بارگیری): جزء مهم ترین ارکان لجستیک می باشد چون بیشتر خسارات وارده به کالا در این مرحله یعنی تخلیه و بارگیری اتفاق می افتد. پس با توجه به این ماهیت ها دست اندرکاران لجستیک می بایست تشخیص دهند که به چه ابزاری برای جابه جایی نیاز دارند.
در واقع تاکید برخبره بودن نیروی انسانی است. زیرا اگر بهترین ابزارهای جابه جایی در اختیار باشد اما اگر شخص با تجربه در کار با این ابزارها نداشته باشیم می تواند منجر به فاجعه شود. افراد خبره در کار با این سیستم ها و ابزارها می توانند میزان هزینه ها را تا حد قابل قبولی کاهش دهند. مبحث لجستیک همیشه برای تکنولوژی های نوین کاربردی نبوده و می بایست برای سیستم های عقب افتاده (عدم پیشرفت آنچنانی) و قدیمی نیز راهکارهایی را ارایه دهد. حمل فضاپیمای شاتل نیز نمونه بارزی دیگری از مدیریت لجستیک در بحث جابه جایی کالا است.

4. مدیریت بسته بندی: اولین نکته در بسته بندی این است که دست اندرکاران تولید، بازرگانی و لجستیک تفاوت بین بسته بندی حمل، و بسته بندی کالا را تشخیص دهند.سیستم های لجستیکی بیشتر به دنبال بسته بندی های حمل و مدیریت هزینه های حمل می باشند که می بایست همیشه بهترین نوع بسته بندی در حمل به جای مقرون به صرفه بودن آن انتخاب گردد.روش حمل تاثیری بسزایی در انتخاب نوع بسته بندی حمل دارد. مثلا در حمل دریایی بسته بندی طوری انتخاب می گردد که کالا را در مقابل جریانات دریایی محافظت نماید. نگاه به فرایند نگه داری و انبارداری کالا در نوع انتخاب بسته بندی حائز اهمیت است. تخلیه و بارگیری یکی دیگر از موارد قابل توجه در انتخاب بسته بندی کالا می باشد. بطور کلی اشراف برکل فرایندهای لجستیک کمک می کند که بسته بندی های مناسبی را انجام دهیم. علاوه بر بسته بندی، علایم بسته بندی نیز دارای اهمیت است و باید به گونه ای طراحی شوند که در حد ممکن حاوی کلمات و جملاتی نباشند تا ایجاد برداشت های اشتباه ننمایند.

برون سپاری

در بسیاری از سیستم های نوین لجستیک به این نتیجه رسیده اند که برون سپاری می تواند بهترین کمک برای ارتقا و بهینه-سازی سیستم باشد.
نمونه بارز انجام برون سپاری شرکت آمازون است که امروزه به عنوان اولین و بزرگترین شرکت در دنیا شناخته شده و در زمینه لجستیک نیز حرف اول را می زند. شرکت آمازون با فروش اینترنتی و آنلاین کتاب شروع کرد و اینقدر پیشرفت کرد که دامنه فروش محصولات خود را افزایش داد.

این شرکت با سیستم های ابتدایی لجستیک از جمله انبارداری و حمل و تحویل کار خود را شروع نمود اما به مرور زمان دیگر توان پاسخگویی به این حجم سفارشات امکان پذیر نبود. به این ترتیب شروع به برون سپاری نمود و پس از تحقیقات فراوان شرکت UPSرا به عنوان بهترین سیستم لجستیکی برگزید و برون سپاری انجام گرفت. آمازون پس از جمع آوری اطلاعات از انبارها و سیستم های UPS استفاد نمود زیرا این شرکت جزء پنج خط برتر هوایی دنیاست و میلیون ها متر مربع انبار دارد، دارای هزاران ون می باشد.

پس از مدتی پیشرفت در آمازون تا حدی بود که دیگر UPS نیز توانایی پاسخگویی به این حجم بالا از سفارشات را نداشت و آمازون به ناچار با شرکت های دیگر نیز قرارداد همکاری امضاء نمود.. هم-چنین با مدیریت امکانات شرکت های بزرگی مانند FEDEX، UPS، DHL که جزو سه لجستیک اول دنیا هستند می تواند به مشتریان خود سرویس دهد. به این ترتیب افزایش ارائه خدمات مطلوب در بیشتر نقاط دنیا باعث افزایش روزافزون سطح رضایت مشتریان از شرکت آمازون شده است. این برون سپاری باعث گردید تا شرکت آمازون فارغ از فعالیت های لجستیکی بر روی فعالیت اصلی خودش که همان تجارت الکترونیک است تمرکز کند. البته امروزه خود آمازون هم کمی وارد مبحث لجستیک شده و خطوط هوایی را تحت عنوان بکار برده اما هدف آمازون ورود به عرصه لجستیک نبود. هدف آن:

1. ایجاد سیستم های بک آپ (اگر در هر یک از شرکت ها مشکلی برای ارایه خدمات پیش آید امکان ارایه خدمات جایگزین از طرف خود آمازون وجود داشته باشد)

2. احساس خطر کردن این شرکت ها(این شرکت ها آمازون را از طریق منوپولایز کردن تحت تاثیر قرار ندهند).

نقش لجستیک در تجارت بین الملل درست