کاربرد تحلیل پوششی داده ها در انتخاب تامین کنندگان

فیلم و پادکست

کاربرد تحلیل پوششی داده ها در انتخاب تامین کنندگان
کاربرد تحلیل پوششی داده ها در انتخاب تامین کنندگان

نمایش

موضوع مقاله آموزش در سایت حرفه پلاس : کاربرد تحلیل پوششی داده ها در انتخاب تامین کنندگان

دکتر رضا فرضی پور

مدرس آموزش

جناب آقای دکتر رضا فیضی پور

سرفصلهای نوشتار

هدف

مهمترین ویژگی DEA

مهمترین مزیتDEA

تفاوت تکنیک DEA با رگرسیون (تکنیک آماری)

مدیریت زنجیره تامین(SCM)

تفاوت مدیریت زنجیره تامین با لجستیک

انتخاب تامین کننده

مراحل انتخاب یک تامین کننده

کاربرد تحلیل پوششی داده ها در انتخاب تامین کنندگان

حرف اول در این آموزش

تکنیک تحلیل پوششی داده ها(DEA)، یکی از شاخه های علم تحقیق در عملیات میباشد، که برای ارزیابی کارایی واحدهای تصمیم گیری استفاده میشود. ما میتوانیم با توجه به ورودی و خروجی های مختلف واحدها را از حوزه های مختلف مورد ارزیابی قرار دهیم.

هدف

هدف تکنیک DEA، ارزیابی کارایی نسبی میباشد. این تکنیک، واحدهای تصمیم گیرنده را با هم مقایسه کرده و واحدی که نسبت به بقیه کاراتر است (نسبت خروجی به ورودی بیشتری دارد) به عنوان کاراترین واحد تصمیم گیری لحاظ میگردد.

مهمترین ویژگی DEA

این تکنیک میتواند با شاخصهای مختلف بطور هم زمان سروکار داشته باشد (اعم از مالی و غیر مالی). میتوان تامین کنندگان را با توجه به این تکنیک و براساس شاخص هایی مانند سرعت تحویل، شرایط پرداخت، قیمت مواد اولیه، زمان تحویل و کیفیت، مقایسه و بهترین گزینه را انتخاب نمود.

کاربرد تحلیل پوششی داده ها

مهمترین مزیتDEA

این تکنیک نیازی به اختصاص اوزان به شاخص ها ندارد. در تکنیک های سنتی، تصمیم گیرنده یا مدیر میبایست به اوزان، وزن اختصاص دهد در حالی که در این تکنیک نیاز به وزن وجود ندارد و بهترین اوزان توسط خود تکنیک تعیین میشود.همچنین این تکنیک این قابلیت را دارد که اگر تامین کننده ای ناکارا باشد و انتخاب نشود، دلیل عدم انتخاب تامین کننده به مدیر تامین کننده اطلاع داده شود تا او بتواند در دوره های بعد خودش را بهبود داده و عملکرد بهتری از خودش نشان دهد تا در دوره های بعد انتخاب گردد.
کارایی، مجموع موزون خروجی ها بر مجموع موزون ورودی هاست. هدف DEA آن است که نسبت کارایی را مثبت نماید. اما اگر تمامی تامین کنندگان دارای کارایی پایین بودند این تکنیک میتواند از بین بد و بدتر، بد را انتخاب نماید.

تفاوت تکنیک DEA با رگرسیون (تکنیک آماری)

تکنیک رگرسیون سعی میکند از بین داده ها بهترین خط را برازش نماید، یعنی میانگین این خطوط را برازش کند، در حالی که در تکنیک DEA روی مرز کار کرده و تامین کننده هایی را انتخاب مینماید که کمترین ورودی را مصرف کرده و خروجی ارائه می دهند.
نرم افزار Lingo که در این تکنیک استفاده می شود به مدیر تصمیم گیری این امکان را می دهد تا با ارایه راه حل هایی به تامین کنندگان بتوانند خودشان را ارتقاء دهند.

از مزایای دیگر تکنیکDEA این است که:

1. می تواند به صورت هم زمان با چندین ورودی و خروجی ارتباط برقرار نماید در صورتیکه در دیگر تکنیک ها ممکن است این امکان وجود نداشته باشد.

2. به هر تامین یک امتیاز میدهد که میتوان به راحتی به مقایسه بین تامین کنندگان پرداخت. در تکنیکهای سنتی مثل رگرسیون، مدیران تصمیم گیرنده مجبور هستند که بین ورودی و خروجی یک تابع تعریف کنند و با این تابع روابط بین ورودی ها و خروجی ها یا به اصطلاح روابط بین متغیرهای مستقل و وابسته را به وسیله یک رابطه ریاضی اعم از خطی و غیر خطی تعریف نمایند. اما در DEA نیازی به تعریف این تابع توسط مدیران نبوده و خود تکنیک بهترین تابع را برروی داده ها فیت مینمایند. اختصاص اوزان در سیستمهای سنتی به صورت کاملا سلیقه ای و ذهنی انجام میشود و با تغییر مدیران تصمیم گیرنده قطعاً وزنها عوض شده و به طبع آن نتایج حاصله نیز تغییر خواهد نمود. اما DEA نیازی به اختصاص اوزان از طرف مدیران به شاخصها را ندارد و خودش بهترین اوزان را به کمک الگوریتم سیمپلکس و نرم افزار Lingo تعیین میکند. تکنیک DEA میتواند با بعدها و واحدهای دیگر اندازه گیری سر و کار داشته باشد، که این امر در خصوص سیستمهای سنتی قابل اجرا نمیباشد. مثلاً در سیستمهای سنتی باید همه شاخصها را به ریال تبدیل کرد، اما تکنیک DEA میتواند به راحتی از شاخصهای متفاوت بدون تبدیل شدن به واحد یکسان استفاده نماید. از تکنیک DEA میتوان برای الگو برداری نیز بهره برد. به این ترتیب که میتوان سازمان یا تامین کنند خود را با سازمان یا تامین کنندگان دیگر مقایسه نمود و جایگاه خود را از نظر کارایی نسبت به رقبا مشخص نمود. در صورت ناکارا بودن میتوان الگو کارا را انتخاب نمود و اصلاحات را براساس الگوی انتخابی انجام داد تا در دوره بعدی جزو سازمان یا تامین کنندگان کارا قرار گیریم.
هدف گذاری از مزایای دیگر تکنیک DEA است که به وسیله آن میتوان اهدافی را برای تامین کنندگان تعریف کرد که مبتنی بر کارایی است و در دوره های بعد با توجه به این اهداف به کارایی مد نظر دست یافت.بطور کلی تکنیک DEA جز تکنیکهای پر کاربردی می باشد که از آن برای ارزیابی شعب بانک ها، ادارات پست، دانشگاه ها، بیمارستان ها، کارخانه ها و حتی شرکت های انتقال دهنده تکنولوژی نیز استفاده نمود. این تکنیک کاملاً کمی و همراه با محاسبات ریاضی است.

مدیریت زنجیره تامین(SCM)

زنجیره تامین، یک زنجیره بهم مرتبط از تمامی کسب و کار ها است که هم از داخل شرکت به هم وصل میشود و هم کسب و کارهایی که بیرون شرکت انجام میپذیرد را به هم وصل مینماید. مدیریت تامین، باید این پدیده ها (NTT) را هم داخل شرکت و هم خود شرکت را نسبت به محیط بیرون و با NTT ها در بیرون سازمان لینک نماید.
یک زنجیره تامین شرکت شامل تمام شرکتهایی است که در بالا دست و پایین دست سازمان وجود دارند. امروزه زنجیره تامین یک مزیت رقابتی مهم محسوب میگردد و دیگر قیمت و کیفیت مزیت خاصی برای شرکت ها تلقی نمیشود زیرا همه میتوانند کالای با قیمت کم و کیفیت بالا را ارائه دهند.زنجیره های تامین با ایجاد کارآمدی دارای مزیتهای رقابتی شده اند.
مدیریت زنجیره تامین، یک سیستم مدیریتی است که کار آن هماهنگی و یکپارچه کردن تمامی فعالیتهای اعضای زنجیره تامین است به طوریکه یک فرایند بدون نقص و بدون وقفه را از تامین تا مصرف کالا را داشته باشیم به نحوی که رضایت مشتری حاصل شود و ارزش حداکثر را داشته باشد.

تفاوت مدیریت زنجیره تامین با لجستیک

SCM، کل مراحل زنجیره تامین را شامل میشود اما لجستیک فقط به تعامل بین خریدار و تامین کننده محدود میشود. همچنین، لجستیک فقط به بحث جابه جایی کالاها از یک استیج به استیج دیگر محدود میشود اما SCM نه تنها کالا را شامل م شود بلکه اطلاعات و پول را هم در بر میگیرد

انتخاب تامین کننده

در شرکت های تولیدی عامل اصلی قیمت تمام شده، قیمت مواد اولیه می باشد که این امر با انتخاب یک تامین کننده مناسب توسط مدیران میسر می گردد.

مراحل انتخاب یک تامین کننده

1. تعریف ورودی ها و خروجی ها: این امر نیاز دارد که شاخص هایی را که از نظر ما خوب است به عنوان خروجی در نظر بگیریم و شاخص هایی را که بد و نامطلوب است را به عنوان ورودی در نظر بگیریم. در تکنیک DEA شاخص ها به دو دسته ورودی ( زمان- قیمت- میزان کم ضایعات) و خروجی ( کیفیت محصول- تحویل به موقع- میزان خدمات بعد از فروش) تقسیم بندی میشوند.پس از تعریف ورودی و خروجی باید از بین تامین کنندگان با توجه به شاخص هایی که تعریف کردیم اطلاعات را لیست کرده و به صورت جدول درآوریم.

2. یکی از مدل های مناسب تکنیک DEA را انتخاب مینماییم. هزاران مدل ریاضی در این تکنیک وجود دارد که هر کدام در شرایط خاصی طراحی شده اند و میتوان از آنها برای انتخاب تامین کننده استفاده نمود. گاهی ممکن است این مدل ها پاسخگوی نیاز شما نباشند در این حالت مجبوریم که خودمان یک مدل ریاضی ازDEA ارائه دهیم و آن را توسعه دهیم.

3. پس از انتخاب مدل، اطلاعات را وارد مدل ریاضی مینماییم و از نرم افزار Lingo برای ادامه کار استفاده کرده و نرم افزار را run میکنیم. در این تکنیک چون نیاز به اختصاص اوزان نداریم فقط داده های ورودی و خروجی وارد مینماییم و خود DEA بهترین اوزان را برای داده ها انتخاب میکند.

4. پس از run شدن مدل باید تامین کننده را انتخاب نماییم. در DEA بعضی از مدل ها مقدار کارایی تامین کننده را بین صفر تا یک در نظر میگیرد. اگر مقدار کارایی تامین کننده ای یک شد یعنی آن تامین کننده واجد شرایط است اما اگر زیر یک بود نباید آن را انتخاب نمود. اگر چندین تامین کننده دارای کارایی یکسان باشند ( گره به وجود آمده) تصمیم گیرندگان میبایست از مدل ابر کارایی استفاده نمایند که کار آن شکستن گره هاست و بهترین تامین کننده را مشخص میکند.

5. تهیه گزارش، همچنین برای ارزیابی تامین کنندگان میتوان در هر دوره زمانی با توجه به شرایط هر سه ماه تا شش ماه یکبار این سیستم را run کرد و تامین کننده جدیدی اضافه نمود، تا با مقایسه، بهترین انتخاب صورت گیرد.

موضوع کاربرد تحلیل پوششی داده ها در انتخاب تامین کنندگان صحیح

حرف آخر در این آموزش

استفاده از ابزارها، خطای تصمیم گیری را کاهش میدهند. در شرایط عدم اطمینان میتوان از تکنیک DEA استفاده نمود زیرا خطای تصمیم گیری را کاهش میدهد. از این رو این تکنیک بسیار مهم و کاربردی است.